Według największej organizacji zrzeszającej hodowców kotów rasowych FIFe (pol. Międzynarodowa Federacja Felinologiczna) istnieje 48 ras kotów z ustalonymi wzorcami i dwie, które hodowcy dopiero chcą uznawać. Część z nich, np. egipski mau, zaliczana jest do najstarszych ras kotów. Wiele z nich występuje w różnych odmianach barwnych, dlatego przedstawiciele każdej rasy mogą różnić się maścią.
Uznane przez tę organizację wszystkie rasy kotów domowych podzielone zostały na cztery kategorie według systemu EMS:
Nie są to jednak wszystkie rasy kotów występujące na świecie. Wiele nowo powstałych ras nie zdobyło uznania FIFe, można je jednak hodować i kupić w innych organizacjach, takich jak TICA czy WCF. Najpopularniejsze rasy kotów domowych są jednak akceptowane we wszystkich organizacjach felinologicznych.
Rasy kotów mogą mieć bardzo różnorodny charakter. Jedne, takie jak persy czy brytyjczyki, są spokojne i delikatne, a od szalonych zabaw wolą wylegiwanie się na kanapie. Inne, takie jak szkocki kot zwisłouchy, ragdoll czy kot tonkijski, uwielbiają głaskanie. Idealnie sprawdzą się dla domatorów, którzy lubią spędzać czas z książką i pod kocem.
Wśród ras kotów domowych można znaleźć także bardziej aktywne koty potrzebujące ogromu zabawy – koty syjamskie, sfinksy i devon rexy. Są tam również bardziej niezależne koty jak kot norweski leśny czy nebelung. Dlatego każdy, kto marzy o rasowym kocie, znajdzie rasę, która spełni jego potrzeby i będzie odpowiednia dla jego trybu życia.
Rasa kota to nie tylko jego wygląd – to także udokumentowane pochodzenie. Każdy rasowy kot musi posiadać rodowód poświadczający, że jego przodkowie również wywodzili się z hodowli. Chcąc kupić kota rasowego, musimy wystrzegać się pseudohodowli. Niestety wiele najpiękniejszych ras kotów domowych padło już ofiarą pseudohodowców, którzy nieraz rozmnażają ze sobą chore, blisko spokrewnione koty wyłącznie dla zysku. Jeśli decydujemy się na kota rasowego, powinniśmy wybrać hodowlę zarejestrowaną w FIFe lub innej międzynarodowej organizacji felinologicznej, która wymaga od hodowców, by dbali o swoje zwierzęta i badali je pod kątem chorób dziedzicznych. Wszystkie rasy kotów pochodzące z dobrych hodowli powinny być sprzedawane z rodowodem oraz książeczką zdrowia potwierdzającą aktualne szczepienia i badania.
Największe rasy kotów cieszą się ogromną popularnością wśród kociarzy. Są niezwykle efektowne i wzbudzają podziw w wielu osobach. Rasy kotów dużych to przede wszystkim koty długowłose – wymienić można tutaj takie rasy jak maine coon, kot norweski leśny i kot syberyjski. Mogą one ważyć nawet do 15 kg! Rasy te obdarzone są często łagodne, spokojnym charakterem i niemal psim usposobieniem. Wśród największych ras kotów znaleźć można także krzyżówki z innymi gatunkami, między innymi z serwalem czy dzikim kotem błotnym, czyli koty savannah, ashera i chausie. Te rasy kotów domowych mogą mieć trudny charakter ze względu na domieszkę „dzikiej krwi”, są także wyjątkowo drogie. Duże rasy kotów obejmują też bardziej popularne rasy, takie jak kot brytyjski i ragdoll, które dorastają nawet do 11 kg.
Do najmniejszych ras kotów zalicza się przede wszystkim rasy nieuznane przez FIFe. Są to zazwyczaj nowe, zminiaturyzowane odmiany danej rasy, powstałe w przeciągu ostatnich kilkudziesięciu lat. Takie koty są niezwykle drogie i mogą być obciążone licznymi wadami genetycznymi.
Najmniejsza rasa kota to pers miniaturowy, który jako dorosły mieści się do filiżanki i waży niespełna kilogram. Drugą znaną miniaturką jest toy bobtail, który całe życie wygląda jak trzymiesięczny kociak. Nieco większe, ale wciąż małe rasy kotów to singapura i cornish rex – są to najzdrowsze z małych ras i mogą ważyć maksymalnie 3 kg. Ciekawą, nieuznaną przez FIFe rasą kota domowego jest kot munchkin, który za sprawą mutacji ma wyjątkowo krótkie łapki. Najmniejszy w historii munchkin miał w kłębie jedynie 13 cm! Małe rasy kotów to bardzo różnorodna grupa – znajdują się w niej zarówno żywiołowe, wiecznie chętne do zabawy kociaki, jak i poważniejsze, stateczne mruczki.
Wśród kotów długowłosych znajdziemy wybór najpiękniejszych ras. Obfitym futrem obdarzone są między innymi najpopularniejsze rasy kotów, takie jak:
Rasy kotów długowłosych wymagają czasochłonnej pielęgnacji, częstego czesania i podawania pasty odkłaczającej. Zalegające w kocim przewodzie pokarmowym kłaczki mogą powodować wymioty.
Do najpopularniejszych w naszym kraju ras kotów domowych zaliczamy zarówno rasy długowłose, jak i krótkowłose, przedstawiciele ras kotów małych i dużych. Najpopularniejsze rasy kotów w Polsce to te obdarzone długim futrem:
Mają one spokojne, przyjazne usposobienie.
Niezwykłą popularnością cieszą się także koty brytyjskie krótkowłose – towarzyskie, proste w pielęgnacji i niekłopotliwe. Inne często spotykane krótkowłose rasy kotów domowych to koty syjamskie i bengalskie, które są aktywnymi towarzyszami rodziny. Jeśli jednak za odrębną rasę uznać zwykłego kota domowego (zwanego także dachowcem), którego nie należy mylić z kotem europejskim, to właśnie on przewyższa swą popularnością wszystkie inne rasy kotów.
Istnieje niezliczona ilość ras kotów domowych, a wciąż powstają kolejne. Nie wszystkie jednak zdobyły uznanie FIFe i innych organizacji felinologicznych. Do nieuznanych ras kotów należą przede wszystkim najnowsze wynalazki hodowców, takie jak:
Znaleźć tu można także krzyżówki z innymi gatunkami (rasy hybrydowe) – na przykład kota savannah skrzyżowanego z serwalem i eksperymentalne rasy kotów, takie jak ryś amerykański.